Varillerden bizi kurtarın, ne imaj kaldı ne turizm

İtalya bandıralı gemilerin 1988’de Karadeniz’e bıraktığı ileri sürülen zehirli atık dolu variller 17 yıldır bölgenin başını ağrıtıyor. 134’ü Sinop, 238’i de Samsun’daki depolarda muhafaza edilen variller, yıllardır İtalya’ya iade edilmeyi bekliyor. Uluslararası yazışmalar ve bölgeden yükselen feryatlar neticesinde İtalya 4 kişilik bir heyet göndererek varilleri inceletti. Ancak sonuç Karadenizlileri şoke etti: ‘Bunlar bize ait değil.’

İllegal atıkları denetleyen bir düzenleme olmaması sebebiyle varillerin İtalya’ya iade edilemediğini düşünen Çevre ve Orman Bakanlığı, konuyu Dışişleri’ne iletirken, İtalya nezdinde girişimde bulunulmasını istedi. Yıllardır Çernobil felaketi ve zehirli varillerle anılan Karadeniz halkı ise son gelişmelerden kaygılı. Bölgenin imajına, tarımına ve turizmine olumsuz etkileri olan 367 varilin bir an önce uzaklaştırılmasını istiyorlar. Sinop Belediye Başkanı Zeki Yılmazer, “Varillerle anılmaktan bıktık usandık.” derken, Samsun Atakum Belediye Başkanı Adem Bektaş’ın sıkıntısı da aynı: “4 bin 80 metrelik sahilimiz var. Buna rağmen turist çekemiyoruz.”

Çevre ve Orman Bakanlığı yetkilileri ise, atıkların Türkiye dışına çıkarılması ve bölgenin rehabilite edilmesi konusunda İtalya’ya başvuruda bulunulduğunu belirtiyor. Yapılan açıklamada şu bilgilere yer veriliyor: “İtalya hükümeti tarafından bakanlığımıza ulaştırılan proje tekliflerinde, seçeneklerin Türk kamuoyunun isteklerine ve bakanlık politikalarına aykırı olması nedeni ile işbirliğinde aksaklık oldu. Ayrıca geçen şubat ayında Roma’da düzenlenen ‘Sınır Ötesi Kaçak Atık Taşınımı da Dahil Çevre Sorunları’ seminerinde de konu gündeme getirildi. İtalya tarafından, atıkların Türkiye dışında bertarafı için eylem planı oluşturma önerilerinin detaylandırılmasını bekliyoruz.” Atıklar Sinop’un Soğuksu ilçesi ile Samsun’un Alaçam ilçesi Terskırık köyünde muhafaza ediliyor. Samsun-Sinop Çevre Dostları Derneği Başkanı Hale Özen, variller sebebiyle Soğuksu ilçesindeki piknik alanlarına kimsenin uğramadığını vurguluyor. Özen, “Şehrimiz, sadece turizm bakımından gelişmeye müsait. Ancak zehirli variller insanların kent üzerinde olumsuz düşünmelerine neden oluyor.” diyor. Samsun Doğayı Koruma Derneği Başkanı Murat Bulut ise zehirli variller konusunda İtalyan çevre derneklerinin bencil davrandığını dile getiriyor.

Samsun ve Sinop’taki zehirli variller, kent ekonomisi ve tarıma da olumsuz etki ediyor. Karadenizli balıkçılar, avladıkları balıkların zehirli olabileceği düşüncesi ile yurtiçinde fazla tüketilmediğinden şikayetçi. 24 yıldır balıkçılık yapan Halim Avcı, Karadenizlilerin balık çıkınca başka gıda tüketmemesine rağmen variller yüzünden işlerinde eski canlılığın kalmadığını söylüyor. Samsun ve Sinop esnafı da varillerin Karadeniz’den alınmaması halinde eylem yapacaklarını belirtiyor. Zehirli varillerin zamanla çürüyeceğine ve sızan suların toprağa karışabileceğine dikkat çeken Samsun Sağlık Müdürlüğü yetkilileri, Sinop’ta son yıllarda insanların normal olmayan şekilde kanser hastalığı nedeniyle öldüğüne dikkat çekiyor. Yetkililere göre kesin çözüm varillerin iadesi. Samsun İl Tarım Müdürlüğü yetkilileri de zehirli suların akması halinde toprakların verimsizleşeceğine işaret ediyor. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü elemanları ise depolarda herhangi bir problem olmadığını iddia ediyor. Bu arada AK Parti Samsun Milletvekili Mustafa Çakır, varillerle ilgili çevre komisyonunda toplantı yapıldığını açıkladı. Denize atılan tüm atıkların önlenmesi amacıyla kanun taslağı hazırladıklarını ifade eden Çakır, taslağın komisyonda kabul edilerek Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderildiği bilgisini verdi.

İtalyanlar atıklarını geri almıyor

Toksit atık dolu variller, Romanya’ya atık taşıyan İtalyan şirketleri tarafından getirilmişti. Romanya’da bertaraf edecek tesis olmadığı için Karadeniz’e atılan variller, Türkiye sahillerine vurdu. Türkiye, zehirli varillerle 1988 yılında tanıştı. 3 bin zehir dolu varilden 134’ü Sinop’ta, 238’i Samsun’da depolarda bekletiliyor. Türkiye, İtalya’nın varilleri ‘Tehlikeli Atıkların Sınırlar Ötesi Taşımınının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi' çerçevesinde geri almasını, İtalya ise Türkiye’de imha edilmesini istiyor.

13.12.2005
Fatih Yalçıner - Tolga Özkoç
Samsun

Kaynak:Zaman