Uyari: Bu sayfada Lazca sözcükler için "Alboni Font"(yazı karakteri) kullanılmıştır. "Windows \ Fonts" dizininde Alboni Font olmayanlar karakterleri yanlış görecektir. Bunun olmaması için Windows\Fonts dizinine [Alboni Font'u buradan yükleyebilirsiniz]. Ayrıntılı bilgi için Lazuri Font ya da LazuriPC sayfamızı okuyunuz.

Guri mçverişe guri opatxaluşa*

“Paponi”

İSTANBUL – Laz Yemekleri ve Laz Yemek Kültürü'nün konu edildiği Mjora panel dizisinin yedinci halkası, yemek fotoğraflarıyla görsel, arada yenen Laz böreğiyle gerçek ziyafete dönüştü. Beyoğlu'ndaki Tarih ve Toplum Bilimleri Enstitüsü'nde yapılan geniş katılımlı panelde konuşan Avukat Paluri Arzu Kal, çalışmalarının son aşamaya geldiğini ve önümüzdeki aylarda “Paponi” adıyla yayınlanacak yemek kitabında Laz mutfağına ait 117 özgün tarifin bulunduğunu söyledi.

Paponi'den aşk şarkısı olur mu?

Konuşmasının başında, sürekli Lazca konuşulan bir evde büyüdüğünü, yaşadığı evde ve mahallede Türkçe dışında bir dil daha konuşulduğunu fark ettiğinde bu ikinci dili anlayamadığı hissine hiç kapılmadığını söyleyen Paluri Arzu Kal, yemek kitabına uzanan serüvenin başlangıcını ise arkadaşlarına borçlu olduğunu söyledi. Kal, “Yemek yapmayı çok seviyordum. Yaptığım yemekleri arkadaşlarım çok beğeniyor ve sürekli tarifini istiyorlardı. Bir gün, sen bunları niye yazmıyorsun diye sordular. Ben de eğer yazacaksam bu neden Laz yemekleri olmasın dedim ve kitap çalışmasına başladım.” dedi. Kitabın adının; Batum'da, çok ince elenmiş mısır undan (Guri mçveri) yapılan Laz böreğine verilen ad olan “Paponi” olarak belirlenmesinde; “O kadar çok seviyorum ki buna bir şarkı yapabilirim, çok güzel bir aşk şarkısı olur” diyen Kazım Koyuncu'nun etkili olduğunu ve buna birlikte karar verdiklerini söyledi.

Lazlar'a özgü ambar: Serende

Sunumunu fotoğraflar eşliğinde gerçekleştiren Paluri Arzu Kal, daha sonra “Üremuli” 'den “Onçaxule” 'ye, “Üuüari” 'den “Mosaüali” 'ye, “Serende” 'den “Üarmaûe” 'ye, “Sağani” 'den “Üuüma” 'ya, “Üuzi” 'den “Gresta” 'ya “Muxlama”' dan “Paponi” 'ye, “Ôiôizoni” 'den “Papa” 'ya, “Ûuüşi Ûağaneri” 'den “Termoni” 'ye uzanan geniş bir yelpazede Laz yemeklerini ve mutfak araç gereçlerini anlattı. “Lazlar, ineğin etinden çok sütünden yararlanıyor. Bu yüzden Laz mutfağında etli yemek çeşidi çok yok. Karabiber dışında çok fazla baharat ve salça kullanılmıyor. “ diyen Kal, bölgede çay öncesi buğday ve pirinç ekimi yapıldığını ve ambar olarak kullanılan Serende'nin çok önemli işlevi olduğunu söyledi. Dört ayak üzerine kurulduğu için hayvanların ulaşamadığı Serendelerde yiyeceklerin bozulmadan saklandığını ve eskiden her evin yanında mutlaka bir tane bulunan Serendelerin artık dekoratif unsurlara dönüştüğünü söyledi.

Ağır yemekler özel günler için

Bir bölgenin yemek kültürünün belirlenmesinde iklim, coğrafya ve bitki örtüsünün önemli rol oynadığını söyleyen Kal, “Kadınlar, Lazona'da sabah çok erken kalkar ve işe başlar. Yağmurun bazen aralıksız bir hafta ya da daha uzun sürdüğü olur. Bu durumda insanların işlerine ara vermek gibi bir lüksleri de yoktur. Bu yüzden Laz yemeklerinin ortak özelliği pratik, az zaman alan ve kolay hazırlanan yemekler olmasıdır. Çok çalıştıkları için de enerji veren yemekler tercih edilir. Detaylı olanlar özel günlere bırakılır. Düğün ya da doğum olması durumunda özenle yemekler ve tatlılar hazırlanır imece halinde. Normalde bu kadar uzun zaman ayırmak mümkün değil. Bunun dışında bir de kıtlık zamanından kalma yemekler vardır ki bunlar da değerlendirme ve yoktan var etme yemekleridir.” derken Lazlar'da sofra kültürünün genellikle topluca ve sıcak yemek şeklinde ağırlık kazandığını ekledi.

Laz mutfağında, lahana, mısır, fasulye, hamsi, pekmez ve kabak başta olmak üzere pek çok özgün çeşidin bulunduğunu söyleyen Kal, konuşmasının sonunda Lazlar'da lahana sarmasının mutlaka sayıldığını ve kadınların “Bugün tam 458 tane sarma sardım” şeklinde övündüklerini, bu alışkanlığın temelinde düğünlerde imece usulüyle çalışmanın etkili olduğunu söyledi.

* Yürek unundan yürek çarpıntısına / kıpırtısına