OFLİNE ÇEVİRİ

Kısaltmalar
gyu.	yö.tsz.
yul.	yö.lok.
atn.	yö.yyk.
fur.	yö.dyk.
viw.	yö.dtm.
ark.	yö.dtm.yyk.
arş.	yö.nsz.
xop.	eö.nsz.
sap.	eö.ynl.
fra.	eö.dnl.
ing.	eö.2nl.
lat.	dö.syk.
ös.nsz.	dö.tsz.
ös.ynl.	dö.ytl.
►	dö.btl.
~	/ /

26

tümleç göstergesi

26.      Hareket fiili: Tümleç Göstergesi

Yeterlik kipi ve Tecrübe kipinde Eylemi yapan şahıs göstergesi olan “m-”, “g-” ekleri kalan kiplerde Tümleç göstergesi olarak işlev yapmaktadır.

26.1. Biçim

“m-” : 1. şahıs

Değişkenleri

(1) “ø-” : “m” önünde
(2) “mô-” : Fındıklı ve Arhavi diyalektlerinde “oroms: seviyor” ve “iloms: vuruyor, öldürüyor” fiillerinde
(3) “m-” : kalan bütün hallerde

“g-” : 2.şahıs

Değişkenleri

(1) “ø-” : “g, k, ü” önünde

(2) “ü-” : (a) Fırlatmalı konson önünde (“ü” hariç)/ Before ejective consonant oûer ûan “ü”; (b) Fındıklı ve Arhavi diyalektlerinde “oroms: seviyor” ve “iloms: vuruyor, öldürüyor” fiillerinde

 

(1)     “k-” : Fırlatmasız sessiz konson önünde (“k” harıç)

(2)     “g-” : Kalan tüm hallerde*

“ø-” : 3. şahıs

* Lazca fonolojisinde “gm” ve “gn” arkasında başka bir konson bulunmamktadır. Tümleç göstergesi “g-”nin eklenmesi ile [*g- + m + konson] ve [*g- + n + konson] gibi üç konson dizisi beklendiğinde hangi fonem grubu gerçekleşir ? Bu soruya cevap verilmesi için yeterli sayıda örnek toplanamamıştır.

Kural: Tümleç göstergesi “g-” eklendiğinde Eylemi yapan şahıs göstergesi “b-, v-, p-, ô-, m-” kaybolur.

26.2.    Kullanım (Oxmaru)

26.2.1.  Yalın nesneli fiillerde[1]

Önce aşağıdaki örneklere bakınız.

► Gubazik moüaçams. Gubaz beni tutuyor.
► Gubazik goüaçams. Gubaz seni tutuyor.
► Gubazik Xasa oüaçams. Gubaz Xasa'yı tutuyor.
► Si moüaçam. Sen beni tutuyorsun.
► Si Xasa oüaçam. Sen Xasa'yı tutuyorsun.
► Ma goüaçam. Ben seni tutuyorum.
► Ma Xasa voüaçam. Ben Xasa'yı tutuyorum.

Bu örneklerdeki “m-” ve “g-” ekleri Yalın nesneyi (Düz nesneyi) göstermektedir.

26.2.2.      Datif nesneli fiillerde[2]

Hopa-Maürial, Çxala

► Aşelak mqorops. Aşela beni seviyor.
► Aşelak üqorops. Aşela seni seviyor.
► Aşelak İsmaz qorops. Aşela İsma'yı seviyor.

Bu örneklerdeki “m-” ve “ü-” ekleri Datif nesneyi (Dolaylı tümleci[3]) göstermektedir.

Arkabi

► Teonak môoroms. Teona beni seviyor.
► Teonak üproms. Teona seni seviyor.
► Teonak Aşelaz oroms. Teona Aşela'yı seviyor.
► Si Aşelaz orom-i ? Sen Aşela'yı seviyor musun ?
► Si ma var môorom-i ? Sen beni sevmiyor musun ?

Bu örneklerdeki “mô-” ve “ü-” ekleri Datif nesneyi (Dolaylı tümleci) göstermektedir.

26.2.3.  İki-nesneli fiillerde[4]

► Tenak makvali momçu. Tena bana yumurta verdi.
► Tenak makvali mekçu. Tena sana yumurta verdi.
► Tenak Üizus makvali meçu. Tena Üizu'ya yumurta verdi.
► Si Üizus makvali meçi. Sen Üizu'ya yumurta verdin.
► Si makvali momçi. Sen bana yumurta verdin.
► Ma Üizus makvali mepçi. Ben Üizu'ya yumurta verdim.
► Ma makvali mekçi. Ben sana yumurta verdim.

Bu örneklerdeki “m-” ve “k-” ekleri Datif nesneyi (Dolaylı tümleci) göstermektedir.