OFLİNE ÇEVİRİ

Kısaltmalar
gyu.	yö.tsz.
yul.	yö.lok.
atn.	yö.yyk.
fur.	yö.dyk.
viw.	yö.dtm.
ark.	yö.dtm.yyk.
arş.	yö.nsz.
xop.	eö.nsz.
sap.	eö.ynl.
fra.	eö.dnl.
ing.	eö.2nl.
lat.	dö.syk.
ös.nsz.	dö.tsz.
ös.ynl.	dö.ytl.
►	dö.btl.
~	/ /

40

“na-” öneki

40. “Na-” Öneki

40.1. “Na-”lı cümlemsi (İsim tamlayıcı cümlemsi)

İsim tamlayıcı cümlemsi, fiil önüne “na-” eki konarak oluşturulur. Bazen isim olarak da kullanılır. (Pazar diyalektlerinde bazen “na-” eki olmadan da tamlayıcı cümlemsi yapılır.))

40.1.1.  Birinci grup(Maaroni gurubi)

Tamlanan isim (aşağıdaki birinci örnekte “üoçi”), tamlayıcı cümlemsinin (aşağıdaki birinci örnekte “na-moxûu”) Eylemi yapanıdır.

► A üoçi komoxûu. Na-moxûu üoçi badi orûu. Bir adam geldi. Gelen adam yaşlıydı.
► Na-moxûu bere opşa wulu orûu. Gelen çocuk çok küçüktü.
► A uça üaûu komiyonun. Na-miyonun uça üaûu opşa dida’n. Benim siyah bir kedim var. Benim olan siyah kedi çok yaşlıdır.
► Na-moxûus kuşüurûu. Gelen biliyordu.
► Na-dorgus aşüomen. (Meyveyi) diken yiyebiliyor.
► Si na-idi ndğas ma dobğuri*. Senin gittiğin gün ben öldüm.

* Perfekt biçimdir. Ancak gerçekleşmemiş bir eylemi anlatmaktadır.

40.1.2.  İkinci grup(Majurani gurubi)

Tamlanan isim Tamlayıcı cümlemsinin Eyleme maruz kalanıdır.

► A üaûu kobâiri. Na-bâiriüaûu uça orûu. Bir kedi gördüm. Gördüğüm kedi siyahtı.
► Dişüape doôûaxi. Na-ôûaxi dişüape dido gunâe orûu. Odunları kırdım. Kırdığım odunlar çok uzundu.
► Xasak na-şüomu cari ma pxaâiri dorûu. Hasan’ın yediği yemeği ben hazırlamıştım.
► (Na-)möaripe irik iûuran atn. Yazdıklarımı herkes okuyor.
► (Na-)mixinapunpe mitis var uşüun atn. Yaptıklarımı kimse bilmiyor.
► Andğa na-moğodipe baba-süanis giziûare. Bugün bana yaptıklarını babana söyleyeceğim.

40.1.3.  Üçüncü grup(Masumani gurubi)

Tamlanan isim Tamlayıcı cümlemside bulunan bir nesnenin (obje, herhangi bir materyal) sahibidir.

► Bozomotas tomalepe şüas eyumpiûu. Tomalepe şüas na-eyumpiûu bozomota dido momwondu dorûu. Saçları kızın beline dökülmüştü. Beline saç dökülen kızı çok beğenmiştim.
► Tomalepe şüas na-eyumpiûu opşa malimbu atn. Saçları beline dökülmüş olanı çok sevdim.
► Foga-muşi dido mskva na-orûu bozomota hakele golaxtu. Gömleği çok güzel olan kız buradan geçti.
► Porça-muşi mskva na-orûu hakele golaxtu. Gömleği güzel olan buradan geçti.

40.1.4.  Dördüncü grup(Maotxani gurubi)

Tamlanan isim, tamlayan cümlemside anlatılan eylemin yapıldığı yerdir.

► Si ğoma na-idi dorûu meydani mu iyu ? fur. Senin dün gitmiş olduğun meydan ne oldu ?
► Ma mşüvela na-dovorgi ona caşüu atn. Benim fidan diktiğim tarlada heyelan oldu.
► Si na-dogoxvatere deviyindrit atn. Seni gömeceğimiz yeri satın aldık.
► Si na-giçini svas devixvare atn. Seni tanıdığım yerde gömüleceğim.
► Üaûa na-doxedu svas şüimi ûüu. Her oturduğu yerde benden bahsetti.
► Üaûa na-gomaşinu vibgari. Her aklıma geldiğinde ağladım.

40.2.      “Na-...–şi” cümlemsi

40.2.1.  Perfekt

► Üumari na-ibirişi Lazuri nöariüo. Kumar oynayacağına Lazca yazsan.
► Hak na-moxûuşi hek iduüo. Buraya geldiğine oraya gitse.
► Noğaşe na-iduşi oxoris doxeduüo. Çarşıya gittiğine evde otursa.
► Tude na- doxeduşi jin doxeduüo. Altta oturduğuna üstte otursa.
► Şaras na-igzaluşi zuğaôicis igzaluüo. Şosede yürüdüğüne deniz kenarında yürüse.
► Üinçi na-öopuşi eoputxinuüo. Kuşu yakaladığına uçursaydı.

40.2.2.  Gelecek zaman

► Na-ibirareşi Lazuri nöari. Oynayacağına Lazca yaz.
► Na-doxedasereşi içalişas. Oturacağına çalışsın.
► Na-igzalasereşi arabas cexedas. Yürüyeceğine arabaya binsin.
► Hak na-moxûasereşi oxorişe idas. Buraya geleceğine eve gitsin.
► Tude na-doxedasereşi jin doxedas. Altta oturacağına üstte otursun.
► Noğaşe na-idasereşi, idas do dulya as. Çarşıya gideceğine, gidip iş yapsın.
► Zuğaôicis na-igzalasereşi şaras igzalas. Deniz kenarında yürüyeceğine şosede yürüsün.
► Ôanda na-incirasereşi moyselas do goxûas. Her zaman uyuyacağına kalkıp dolaşsın.

40.2.3.  İstek kipi geçmiş zaman

► Na-igzalaserûuşi arabas kocexedu. Yürüyeceğine arabaya bindi.
► Na-inciraserûuşi moyselu do kodoxedu. (O) uyuyacağına kalkıp oturdu.
► Hak na-moxûaserûuşi oxorişe mendaxûu. Buraya geleceğine eve gitti.
► Tude na-doxedaserûuşi jin kodoxedu. Altta oturacağına üstte oturdu.

40.2.4.  Tecrübe kipi

► Ma na-mixinapunşi purpça. (Geçmişte herhangi bir zamanda) ben yaptığıma yemin edeyim.
► Ma na-var miûaxapunşi purpça. (Geçmişte herhangi bir zamanda) ben kırmadığıma dair yemin edeyim.
► Ombri na-domirgapunşi mbuli domirgapuûuüo. (Geçmişte herhangi bir zamanda)erik dikmiş olduğuma kiraz dikmiş olsaydim.
► Si na-emiöopapunşi galeni ar miti emiöopapuûuüo. (Geçmişte herhangi bir zamanda) seni almış olduğuma başka birini almış olsaydım.

40.3.    “ôoûe na-var”

Alışılmışın dışında, hiç olmadığı gibi, hiç görülmediği gibi, olmadık bir şekilde

► Ôoûe na-var, hus mo moxûi? Hiç gelmezdin, şimdi nasıl olduda geldin?
► Ôoûe na-var, hak mo xer? Hiç oturmazdın, nasıl olduda burada oturuyorsun?
► Ôoûe na-var, ğveni şums. Alışılmışın dışında bir şekilde, şarap içiyor.
► Ôoûe na-var, Zugdidişe mendaxûu. Alışılmışın dışında, Zugdidi’ye gitti.
► Ôoûe na-var, ordoşe dicini. Alışılmışın dışında, erkenden yattın.

► Ûaxaserûu dişüape avlas elabğamûu. (O) kırdığı odunları avluya yığardı.
► Moğaserûu çxomepe doçxamûu. Getirdiği balıkları yıkardı.
► Şvaserûu wari muşik moğamûu. İçeceği suyu kendi getirirdi.
► İdaserûu sva mitis var uwomeûu. Gideceği yeri kimseye söylemezdi.